انواع دیود ها

دیود قطعه ای است که ازیک طرف برق را عبور می دهد و از یک طرف عبور نمی دهد و انواع مختلفی دارد و هرنوع نیز کاربرد خاصّی دارد پس درادامه به معرّفی انواع دیودها و کاربردشان پرداخته و روش تست آنها را نیز توضیح می دهیم.

دیود معمولی: این نوع دیودها کاربردهای عمومی دارند ، ازاین دیودها می توان به عنوان: یکسوکننده ، محافظت کننده ، جداکننده و چندین مورد دیگر استفاده کرد،  برای مثال برای یکسونمودن برق متناوب و تبدیل به برق مستقیم می توان از1 الی 4 دیود استفــــــاده کرد، یا برای جلوگیری از اشتباه وصل شدن برق مثبت و منفی در تغذیه دستگاه ها یا بردهای الکترونیکی می توان استفاده کرد یا برای مخلوط نشدن 2 برق

مستقیم در دستگاه  یا بردها به طوری که دوبرق مستقیم از دو منبع تغذیه جداگانه داشته باشیم و به صورت همزمان این دو برق به دستگـاه یا برد وصل باشد تا هر کدام  از برق ها از کار افتاد یا قطع شد، دستــــــگاه با برق دیگربه کارش ادامه داده و خللی در کار دستگاه یا برد بوجود نیاید.  برای آزمایش دیود معمولی  بهتر است خارج از مدار باشد یا یکی از پایه هایش آزاد باشد اگر از یک مالتیمتـــــــــر دیجیتالی که امکان تست دیود دارد استفاده شود، در حالی که لید  قرمز به آنــد و لید سياه به کاتد وصل شود،  یک ولتاژی زیر 1 ولت نشان داده شده و نشانگـــــر سالم بودن دیود است، برای اطمینان بیشتر از سالم بودن دیود، کلید مالتیمتر دیجیتالی را روی اهم گذاشته و ازهر دو طرف دیود را چک کنید که نباید اهمی نشان داده شود دیودها در اشکال مختلف وبا ولتاژ و آمپرهای گوناگون وجود دارند، دیود های فلزّی اکثرا برای داغ نشدن روی هت سینک بسته می شوند، هت سینک ها معمولا از جنس آلومینیوم هستند.

بریج دیود (پل): این قطعه از4 دیود تشکیل شده است و درمدارات تغذیه برای یکسونمودن برق متناوب استفاده بسیار گسترده ای دارد، بریج دیود با ولتاژ و آمپرهای گوناگـون وجود دارد ضمن اینکه اشکال متنوّع نیز از این قطعه  به چشم می خورد، بریج دارای 2 پایه  ورودی برق متناوب است و دوپایه دیگر + و – خروجی برق دی سی است لذا برای تست آن دو سر ورودی از یک طرف با پایه + اهم نشان می دهد و ازطرف دیگـر نشان نمی دهد، همچنین دو سر ورودی با پایه – منفی نیز باید از یک طرف اهم نشان داده و ازطرف دیگــــــر نشان ندهد برای اطمینان دو سر ورودی برق متناوب را نیز تست می کنیم که از هیچ طرف نباید اهمی نشان دهد و دو پایه + و – نیز از یک طرف باید اهمی 2 برابر یک دیود نشان دهد، تست فوق با مالتیمتر عقربه ای بود با مالتیمتــر دیجیتال به جای اهم باید ولتاژی زیر1 ولت دیده شود مثل تست دیود معمولــــــی که دربالا توضیح داده شد.

دیود زنر : از دیود زنر برای ثابت نگهداشتن ولتاژ و مدارات حفاظتی استفاده می شود پس وظیفه آن تثبیت ولتاژ است. دیودهای زنر در ولتاژها و وات های گوناگـــــونی وجود دارند،  فرقی که بین دیود زنر و دیود معمولی هست این است که دایود معمولی از یک طرف برق را عبور می دهد و از یک طرف عبور نمی دهد و اگر ولتاژ و جریانی بیشتر از ولتاژ و جریان نامی دیود از آن بگذرد، می سوزد در صورتیکــه در دیود زنر از یک طرف برق را عبور می دهد و از طرف دیگر هم اگر ولتاژ بالاتر از ولتاژ شکست آن شود، بازهم برق را عبور می دهد که اگر ولتاژ بیش ازحد باشد زنر دیود می سوزد، در اینجا برای درک بهتر زنر مثالی می زنیم، فرض کنید می خواهیم از برق خودرو که 12 ولت است،  یک انشعابی بگیریم  برای شارژ کـردن موبایل،  برای این کار نیاز به یک مقاومت و یک زنر دیود داریم که بستگی به ولتاژ مورد نیازی که برای شارژ موبایل داریم باید زنر و مقاومتی را به صورت پشت سرهم یا سری در خط مثبت برق خودرو وصل کنیم برای مثال برق مورد نیاز ما 5 ولت است پس یک زنــــر پنج و یک دهم ولت نیاز داریم که بهتر است حداقل 1 وات قدرت داشته باشد،  برای انتخاب مقاومت فرمولهایی وجــــود دارند منتها ما در اینجا از روش تجربی و کاربردی استفاده می کنیم، پس یک ولوم 3 سر 500 الی 1000 اهمی تهیّه کنید،  یک سر کناری ولوم را به یک سر فیوز1آمپر و دوسر باقیمانده ولوم را بهم وصل کرده و جفت شان را به کاتد زنردیود وصل کنیـد، با اهم متر دو سر کناری ولوم را اندازه بگیرید در این موقع باید حداکثر اهم را که برابر مقدار اهم ولوم است، روی اهم متر مشاهده کنیم اگر چنین نبود اهرم ولوم را بچرخانیــد تا حداکثر مقاومت روی اهم متر دیده شود، پس باید ولوم را طوری در مدار مابین فیوز و کاتد زنر دیود قرار دهیم که حداکثـــر اهم را داشتـــــــه باشد، بعد از اطمینان از وضعیّت ولوم، آند زنر دیود را به برق منفی خودرو وصل می کنیم و مالتیمتررا روی حالت میلی آمپر قرار داده و به صورت سری لیدهای آن را مابین سر  دیگر فیوز و برق باتری وصل می کنیم، حال موقع آن رسیده تا با چرخانـــدن ولوم ولتاژ و آمپر مورد نیاز برای شارژ موبایل را تنظیم کنیــــم در حالیکه با دقّت به صفحه نشانگر مالتیمتر که درحال حاضر آمپر را به ما نشان میدهد، نگاه می کنیم شروع به چرخاندن آهسته ولوم می کنیم، با توجّه به زنر1 وات 5 ولتی که داریم، ولوم را آنقدر می چرخانیم تا روی صفحه مالتیمتر 50 الی 200 میلی آمپر را مشاهده کنیم  بهتــر است روی میلی آمپر 150 تنظیم کنیم و این آمپر برای شارژ موبایل کافی است ضمن اینکه نه به قطعات فشار می آید و نه به باطری گوشی موبایل،  بعد از مراحل آزمایشی فوق، بدون اینکه ولوم را بچرخانید یا تغییــر نمایــد، لیدهای مالتیمتـــر را جــدا کرده و آن را روی حالت انـــــــدازه گیــری اهم قرار دهید و مقدار اهم مابین دو سر ولوم را اندازه گیری کنید که خواهیـد دید خیلی از مقدار اهم اصلی ولوم کمتر است که معمولا دراین مدار باید زیر 100 اهم باشد، پس از مشاهده مقدار اهم، کار شما تمام است فقط باید یک مقاومت 1 الی 2 وات معمولی به جای ولوم قرار دهید و مدارتان را برای استفاده  آماده کنید، بهتر است یک دیود معمولی نیز به مدارتان اضافه کنید! توّجّه داشته باشید در حین انجام آزمایشات فقط مواقعیکه لازم است برق باطری را وصل کنید و در مواقع تغییرات مدار و … برق حتما قطع باشد ضمن اینکه باید مواظب باشید برق + باطری به بدنه خودرو اتّصال نکند برای اینکه خیالتان راحت باشد و برای ایمنی %100 از همان ابتدا برق باطری را از طریق فیوز که در بالا توضبح داده شد دم دستتان قرار دهید.

برای محاسبات و بدست آوردن مقدار مقاومت و آماده کـردن مدار می توان در منزل با داشتن یک منبع تغذیه راحتتر کار را انجام داد، برای آزمایشات و آموزش های عملی وجود یک منبع تغذیه ضروری است  منبع تغذیه های آماده دربازار موجود هستند ولی ممکن است هزینه بالایی داشتـــه باشند،  یک منبع تغذیه 0 تا 30 ولت 3 آمپر مناسب است.

 دیود شاتکی :  سرعت قطع و وصل دیود شاتکی نسبت به دیود سلیکونی معمولی بیشتر است و در مداراتی که با ولتاژ کم و جریان زیاد کار می کنند کاربرد دارد، ولتاژ شکست دردیود شاتکی 0.2  ولت است در صورتیکه ولتاژ شکست دیود معمولی 0.7 ولت است، بنابراین از دیود شاتکی در مداراتی با سوئیچینگ سریع استفاده می شود، شکل این دیود همانند دیودهای معمولی است منتها علائم روی بدنه و شماره های نوشته شده روی آن نشانگر مشخّصات دیود شاتکی است.

دیود تانل : این دیود برخلاف دیودهای دیگر،  درتغذیه معکوس جرایان را عبورمی دهد و درحالت تغذیه مستقیم اگر ولتاژ دوسر آن از حدّ مشخّصی بیشتر شود، جریان عبوری کاهش پیدا می کند، این دیود در مداراتی با فرکانس بالا و در مدارات نوسان ساز کاربرد دارد.

پین دیود : عملکرد این دیود با دیود معمولی فرق دارد، این دیود در فرکانس های بالا مورد استفاده قرار می گیرد، هنگامی که در فرکانس های بالا جریانی از آن عبور می کند، مقاومت آن نسبت به مقدار جریان عبوری کم و زیاد می شود یکی از موارد استفاده آن برای کنترل دامنه و فرکانس است.

دیود واراکتور : این دیود حالت خازنی دارد و ازخاصیّت خازنی آن برای تغییرات فرکانس یا ثابت نگهـــداشتن فرکانس استفاده می شود، این دیود شبیه خازن متغیبر است و یکی از کاربردهای آن درگیرنده های رادیویی موج اف ام و تیونرهای تلویزیونی است در ضمن ظرفیّت خازنی آن بستگی به مقدار ولتاژ معکوسی است که به آن اعمال می شود، تست این دیود مثل خازن است و در محدوده پیکوفاراد است.

فتو دیود : عملکرد این دیود بستگی به نوری دارد که به آن می تابد و شکل آن متفاوت با دیود های دیگر است، شکل این دیود می تواند مثل دیود نوری یا همان ال ای دی باشد، یکی از کاربردهای این نوع دیود در سیستم های صوتی و تصویری در قسمت مکانیزم است، به طور مثال وقتی در یک ویدئو نوار موقع پخش به آخر می رسد، نور محوطه این دیود بهم می خورد و با عملکرد این دیود فرمان استپ یا عقب اجرا می شود. تست این دیود به این صورت است که موقع تست مقدار نشان داده شده نسبت به نور تغییر می کند، البتّه با حسّاسیّت های مختلفی وجود دارند.

دیود نوری یا ال ای دی  :  این دیود را دیگر همه ما دیده ایم و بسیار پرکاربرد است،  این دیود نوری در رنگ و شکل های گوناگــــونی به چشم می خورد، از موارد استفاده این دیود می توان مواردی همچون گوشی موبایل، دستگاه های صوتی و تصویری و پنل های خودرو رانام برد، تست این دیود با مالتیمتر دیجیتال مثل دیود معمولی است ولی اگر با مالتیمتر آنالوگ که در حالت اهم باشد، این دیود را تست کنیم ممکن است درحین تست اگر سالم باشد، روشن شود، با مالتیمتـر عقربه ای از یک طرف اهم نشان می دهد و ازطرف دیگر عقربه نباید حرکت کند، ال ای دی ضمن اینکه در اشکال و رنگ های گوناگون وجود دارد، ولتاژهای کاری آن ها نیز تفاوت دارد ممکن است 1.7 یا 3 یا 5 ولت باشد،  پس موقع کار با ال ای دی قبل از وصل کردن ولتاژ مشخّصات آن را مدّ نظر قرار دهید ولی اگر دسترسی به مشخّصات آن امکان پذیر نیست، برای روشن کــردن آن از ولتاژ کم مثلا 1.5 ولت شروع کرده و اگر نور آن غیر طبیعی است، کم کم ولتاژ را زیاد کنید، این لامپ چند مزایا بر لامپ های معمولی دارد که عبارتند از :

1- کوچک بودن و نیاز به فضای کم

2- محکم بودن و داشتن عمر طولانی ( حدود صد هزار ساعت کار )

3- قطع و وصل سریع نور

4- تلفات حرارتی کم

5- ولتاژ کار کم ، بین ۱.۷ ولت تا 3.3 ولت

6- جریان کم حدود چند میلی آمپر با نور قابل رویت

7- توان کم ، حدود ۱۰ تا ۱۵۰ میلی وات

سون سگمنت : این قطعه از 7 دیود نوری تشکیل شده و در رنگ و ابعاد گوناگون وجود دارد، تست آن به این صورت است: یکی از پایه ها مشترک است و 6 پایه ی دیگر هر کدام پایه کاتد یکی از دیودها است بنابراین مثل ال ای دی معمولی قابل تست است.

دیود شاکلی : دیود معمولی از 2 قطعه پی و ان تشکیل شده ولی دیود شاکلی از 4 قطعه پی و ان تشکیل شده است این دیود مانند یک کلید عمل میکند به طوری که فرمان عملکرد آن با ولتاژ دو سر آن انجام می شود، وقتی ولتاژ دوسر آن به حدّ ولتاژ تعریف شده برسد به کارمی افتد این دیود درحالت قطع، ولتاژهای بالا را تحمّل می کند و درحالت هدایت جریان های بالایی را می تواند عبوردهد مثل ولتاژ 400 ولت وجریان 100 آمپر.

6 پاسخ
  1. حاج وحید
    حاج وحید می گوید:

    سلام. با تشکر از زحمات شما؛
    کاشکی توی این مطلب از هر نوع دیود شکلش رو میزاشتید.
    من مبتدی هستم و دارم میخونم چیزاهایی یاد بگیرم.
    تشکر.

    پاسخ
  2. مرتضی
    مرتضی می گوید:

    سلام. وقت بخیر.
    عزیز یک دیود هست که یه پایش یه هسته داره توی شماتیک روی برد هم کشیده یه دیود که یطرفش هسته داره این قطعه کارش چیه؟ دیود معمولی بزارم بجاش داداش؟

    پاسخ
  3. مرتضی
    مرتضی می گوید:

    سلام. چطوری میتونم بفهمم این برد تغذیه ک سوخته خروجیش چند ولت بوده تا با ی برد دیگه جایگزین کنم؟

    پاسخ

دیدگاهتان را بنویسید

می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟
خیالتان راحت باشد :)

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *